Η αλήθεια είναι πως την πρώτη φορά που δίδαξα δημιουργική γραφή σε παιδιά, πριν από μερικά χρόνια στη Ρόδο, είχα την εξής αγωνία: πώς γίνεται να κάνεις ένα παιδί, που συνήθως βλέπει τη γλώσσα σαν ένα ακόμη σχολικό μάθημα με ασκήσεις, περίπλοκους κανόνες και πρόχειρα τεστ ή διαγωνίσματα, πώς να κάνεις αυτό το παιδί να πλησιάσει τις λέξεις σαν κάτι ζωντανό, εύπλαστο, πολύχρωμο, ένα κουτί για παράδειγμα, με χρώματα τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει για να εκφράσει τον εαυτό του με τρόπο μοναδικό. Εκεί προσπάθησα να δώσω το βάρος: σ’ αυτή τη «συνάντηση» του παιδιού με τη γλώσσα κάτω όμως από διαφορετικές συνθήκες από αυτές του σχολείου, έτσι ώστε να αυτή η συνάντηση να έχει κάτι απ’ τη χαρά και το ξάφνιασμα της πρώτης φοράς.
Για να γίνει αυτό πραγματικότητα διάλεξα να αφήσω πίσω το επάγγελμά μου, αυτό της φιλολόγου, και να επιστρατεύσω άλλες μου πλευρές και εμπειρίες. Σίγουρα, η συγγραφή βιβλίων, η φωτογραφία και το κολάζ που μ’ έχουν απορροφήσει κατά καιρούς, με το βάρος να πέφτει τα τελευταία δέκα χρόνια στη συγγραφή, μου έδωσαν ιδέες καθώς με έκαναν να σκύψω πάνω στον τρόπο που εγώ δημιουργώ εικόνες χρησιμοποιώντας πότε λέξεις πότε φωτογραφίες ή ζωγραφιές και πώς όλα αυτά τα δημιουργικά εργαλεία μπορούν να συνδυαστούν για να «εκφράσει» κάποιος τον εαυτό του, όπως έλεγα και πιο πριν αλλά και για να «επικοινωνήσει». Γιατί το ζητούμενο σε όλες τις τέχνες, όπως και στην ίδια τη ζωή, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι μόνο η έκφραση αλλά και η επικοινωνία. Η μια αποτελεί προϋπόθεση της άλλης. Αυτό, αν και ίσως λίγο θεωρητικό και ασαφές, γίνεται βιωμένη εμπειρία στο εργαστήρι δημιουργικής γραφής όπου τα παιδιά δημιουργούν ιστορίες και τις μοιράζονται μεταξύ τους, εμπνέονται το ένα απ’ τ’ άλλο, αλληλοσυμπληρώνονται.
Στη διάρκεια αυτών των έξι δίωρων συναντήσεων που θα περιλαμβάνει το συγκεκριμένο εργαστήρι των LUDENS LABS στη Διδότου, τα παιδιά θα δουλέψουν αρχικά προφορικά, παροτρυνόμενα με διάφορες τεχνικές να χρησιμοποιήσουν αυθόρμητα και δημιουργικά τη φαντασία τους. Στη συνέχεια ο προφορικός λόγος θα παραχωρεί τη θέση του στο γραπτό, ένα είδος που απαιτεί διαφορετικές δεξιότητες και καλλιεργεί την οργάνωση του λόγου, τη σύνθεση, την πειθαρχία σε διαφορετικές επικοινωνιακές απαιτήσεις. Στόχος είναι τα παιδιά να γράψουν τις δικές τους ιστορίες. Ιστορίες εμπνευσμένες από μια ή περισσότερες εικόνες, μια ή περισσότερες λέξεις, μια μουσική φράση, ένα χαρακτήρα, ένα όνειρο ένα όνομα.
Τώρα που το σκέφτομαι είναι ψέμα αυτό που είπα πρωτύτερα, ότι σε αυτή τη δραστηριότητα θα αφήσω πίσω μου το επάγγελμά μου της φιλολόγου. Από τη φιλόλογο θα κρατήσω την εκπαιδευτικό. Κι απ’ την εκπαιδευτικό, το κομμάτι της που έχει να κάνει με την αγάπη για τα παιδιά. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή για μένα, στο εργαστήρι που σας έλεγα, πριν λίγα χρόνια, ήταν τα παιδιά που με περίμεναν έξω απ’ την τάξη, πριν ακόμα χτυπήσει το κουδούνι «για μέσα», όπως με έβλεπαν να πλησιάζω έτρεχαν κατά πάνω μου και με αγκάλιαζαν. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή για τα παιδιά, όπως το βλέπω τώρα, ήταν ότι η «πέτρα» που έπεσε στη «λίμνη» του μυαλού τους, σύμφωνα με την εικόνα του Ροντάρι προκάλεσε στην πτώση της όχι μόνο ατέλειωτους κύκλους αλυσιδωτών ιστοριών αλλά και την απόλαυση ότι αυτούς τους κύκλους τους φτιάξανε και τους απολαύσανε τα ίδια τα παιδιά, μαζί.
Άλλωστε, εκτός από έκφραση κι επικοινωνία, ίσως και πάνω απ’ όλ’ αυτά η λογοτεχνία δεν είναι αυτό κυρίως; Απόλαυση;
Έλενα Μαρούτσου – Φεβρουάριος 2009
